Platyna

[Właściwości] [Otrzymywanie] [Związki] [Izotopy]

Najpospolitsza struktura krystaliczna pierwiastka

Nazwa	Platyna
Nazwa łacińska
Symbol	Pt
Liczba atomowa	78
Masa atomowa	195,08
Temperatura topnienia	1772°C
Temperatura wrzenia	3827°C
Gęstość względna	21,45 (20°C)
Stopnie utlenienia	II,IV
Konfiguracja elektronowa	[Xe]4f¹⁴5d⁹6s¹

Nazwa pierwaistka pochodzi od hiszpańskiego platina - srebro
Pierwiastek odkryli niezależnie Antonio de Ulloa w 1735 r. i Charles Wood ok. 1741 r.
Bardzo ciężki, srebrzysty metal

Platynę uważa się zwykle za jeden z metali szlachetnych; inne metale szlachetne to złoto (Au), srebro (Ag), iryd (Ir) i pallad (Pd). Są one znacznie mniej rozpowszechnione w przyrodzie niż inne metale; nie tylko to decyduje jednak o ich znaczeniu.
_____Platyna jes głównym metalem ważnej rodziny platynowców, obejmującej również pallad (Pd), iryd (Ir), osm (Os), rod (Rh) i ruten (Ru). Metale te nazywa się platynowcami, gdyż mają wiele wspólnych właściwości fizycznych i chemicznych i występują z reguły wspólnie w naturalnych złożach platyny.
_____Platynę stosuje się do wyrobu sprzętu laboratoryjnego, w medycynie i dentystyce, a także do wyrobu biżuterii i stopów z innymi metalami szlachetnymi.

Właściwości

Platyna jest ciężkim, srebrzystobiałym metalem, w stanie czystym dość kowalnym i ciągliwym. Rozszerzalność platyny jest zbliżona do rozszerzalności szkła
_____Platyna nie ulega utlenieniu w powietrzu, w przyrodzie występuje więc zwykle w stanie wolnym. Platyna jest również odporna na działanie kwasów, także kwasu solnego. Rozpuszcza się jednak łatwo w wodzie królewskiej, tworząc kwas chloroplatynowy H₂PtCl₆.
_____Platyna jest metalem przejściowym grupy VIIIB (10).

Otrzymywanie

_____Platynę otrzymuje się zwykle ze złóż rodzimego metalu. W złożach tych towarzyszą platynie inne metale, np. złoto, miedź, nikiel, iryd, osm pallad, ruten i rod. Występuje tam również platynoiryd, naturalny stop platyny i irydu.

Związki

_____Platyna, która występuje często w postaci stopów, tworzy ważne związki na stopniach utlenienia II i IV. Platyna wiąże się łatwo z fluorowcami, tworząc halogenki:

Chlorek platyny (II), PtCl₂	Pt²⁺ + 2Cl^- ---> PtCl₂
Chlorek platyny (IV), PtCl₄	Pt⁴⁺ + 4Cl^- ---> PtCl₄

Halogenki platyny zwykle są zielone, czerwone lub żółte. Platyna tworzy wiele tlenków, także na wyższych stopniach utlenienia:

Tlenek platyny (II), PtO	Pt²⁺ + O^2- ---> PtO
Tlenek platyny (IV), PtO₂	Pt⁴⁺ + 2O^2- ---> PtO₂
Tlenek platyny (II, IV), Pt₃O₄	2Pt²⁺ + Pt⁴⁺ + 4O^2- ---> Pt₃O₄
Tlenek platyny (III), Pt₂O₃	2Pt³⁺ + 3O^2- ---> Pt₂O₃
Tlenek platyny (VI),PtO₃	Pt⁶⁺ + 3O^2- ---> PtO₃

Izotopy

_____Platyna występująca w przyrodzie jest mieszaniną sześciu niepromieniotwórczych izotopów.

Izotop	Rozpowszechnienie w przyrodzie	Okres połowicznego zaniku	Typ rozpadu
₁₇₂Pt	_____	100ms	alfa, ß⁺, w. e.
₁₇₃Pt	_____	340ms	alfa, ß⁺, w. e.
₁₇₄Pt	_____	900ms	alfa, ß⁺, w. e.
₁₇₅Pt	_____	2,52s	alfa, ß⁺, w. e.
₁₇₆Pt	_____	6,3s	alfa, ß⁺, w. e.
₁₇₇Pt	_____	11s	alfa, ß⁺, w. e.
₁₇₈Pt	_____	21s	alfa, w. e.
₁₇₉Pt	_____	43s	alfa, ß⁺, w. e.
₁₈₀Pt	_____	3s	alfa, ß⁺, w. e.
₁₈₁Pt	_____	51s	alfa, ß⁺, w. e.
₁₈₂Pt	_____	2,7min	ß⁺, w. e.
_183mPt	_____	43s	ß⁺, w. e., i. t.
₁₈₃Pt	_____	7min	ß⁺, w. e.
₁₈₄Pt	_____	17,3min	ß⁺, w. e.
_185mPt	_____	33min	ß⁺, w. e.
₁₈₅Pt	_____	71min	ß⁺, w. e.
₁₈₆Pt	_____	2h	ß⁺, w. e.
₁₈₇Pt	_____	2,35h	ß⁺, w. e.
₁₈₈Pt	_____	10,2dni	w. e.
₁₈₉Pt	_____	10,9h	ß⁺, w. e.
₁₉₀Pt	0,01%	_____	_____
₁₉₁Pt	_____	2,96dni	w. e.
₁₉₂Pt	0,79%	_____	_____
_193mPt	_____	4,33dni	i. t.
₁₉₃Pt	_____	50lat	w. e.
₁₉₄Pt	32,9%	_____	_____
_195mPt	_____	4dni	i. t.
₁₉₅Pt	33,8%	_____	_____
₁₉₆Pt	25,3%	_____	_____
_197mPt	_____	95,4min	ß^-, i. t.
₁₉₇Pt	_____	18,3h	ß^-
₁₉₈Pt	7,2%	_____	_____
_199mPt	_____	13,5s	ß^-
₁₉₉Pt	_____	30,8min	ß^-
₂₀₀Pt	_____	12,5h	ß^-
₂₀₁Pt	_____	2,5min	ß^-

[Właściwości] [Otrzymywanie] [Związki] [Izotopy]